ساز تمبک و یا (تنبک) یکی از سازهای کوبه ای ایرانی است که از یک کاسه طنینی، نفیر و پوست روی کاسه تشکیل شده است.
تنبک هایی که به صورت یک تکه ساخته میشوند از کیفیت بهتری برخوردار میباشند و قیمت گرانتری نسبت به دیگر تنبک ها دارند. اخیرا تعدادی، اقدام به ساخت تمبک همراه با فایبر گلس نموده اند که قیمت بسیار مناسب تری دارند و صدایشان نیز مورد قبول میباشد، البته هیچگاه نمیتواند جایگاه چوب را به تسخیر درآورد.
ساز کوبه ای تنبک در قدیم الایام همیشه به عنوان ساز همراهی در نظر گرفته میشد بدین جهت نوازندگان آن زیاد مورد توجه قرار نمیگرفتند ولی به مرور هنرمندانی همچون حسین تهرانی، بهمن رجبی و هنرمندان جوان تر شخصیت مستقلی برای این ساز تعریف کردند تا بدانجا که هر از گاهی هم به عنوان سولیست به اجرای برنامه پرداختند. ساز کوبه ای تمبک یکی از کاملترین سازهای کوبه ای در دنیاست و قابلیت اجرای فیگورهای ریتمیک مختلفی را دارد.
در ایران جزو مهمترین سازهای ارکسترها میباشد چون نبود آن باعث میشود که ارکستر ایرانی رنگ بوی ایرانی بودنش را از دست بدهد.
این ساز یک ساز فوق العاده برای آموزش در سنین خردسالی میباشد. امروزه متد های مختلفی برای آموزش این ساز وجود دارد که کار مدرسان تنبک را بسیار آسان نموده است.
اگر در دوران کودکی روی میز کلاستان و یا دبه های خانگی ضرب میگرفتید و ریتم برای شما همیشه جذاب بوده است، تنبک بهترین انتخاب برای شما یا فرزندانتان میباشد. قیمت مناسب این ساز میتواند گزینه دیگری برای انتخاب باشد و سهولت در یادگیری اولیه هم مورد دیگری است که از اهمیت برخوردار است.
اجزای ساز تنبک
تاریخچه ساز تنبک
فرانسیس گالپین در کتاب خود؛ “موسیقی بین النهرین” می نویسد: در بین النهرین و آسیای میانه نوعی طبل متداول است که به آن لیلی گفته می شود. نسخه کوچکتر لیلی به نام لیلیسو نامیده شده است که بسیار شبیه به داربوکا ، طبل عربی است. لیلیسو از خشت و چوب ساخته شده است. نمونه ای از لیلیسو هم اکنون در موزه انگلیس نگهداری می شود.
همچنین ساز دیگری که بسیار شبیه به تمبک موجود است، طبل جام شکل است. تقریباً حدود 400 نوع از این طبل، متعلق به عصر برنز و عصر سنگ جدید در اروپای مرکزی یافت شد که از خشت ساخته شده اند.
جنس ساز تنبک
جنس کاسه ساز تنبک عموما از جنس چوب میباشد که به صورت یک تکه و ترکه ای ساخته میشود.
نکات آموزشی ساز تنبک
تنبک در نگاه اول مناسب کسانی است که به این ساز علاقه دارند و یا نمی خواهند خود را درگیر مباحث نت خوانی کنند، ولی از آنجایی که این ساز توانایی اجرای الگوهای ریتیمیک متنوعی را دارا است از نظر ریتم و ریتم خوانی برای نوازنده بسیار ساز غنی میباشد ولی با اینحال پیچیدگی های ملودیک در این ساز نیست.
همچنین این ساز برای نوازندگانی که علاقه به ساز کوبه ای دارند و درگیر مسایلی مانند آرتروز، رماتیسم و … هستند و نمی‌توانند ساز سنگین استفاده نمایند و یا در حالت ایستاده اجرا کنند بسیار مناسب است.
از آنجایی که در نوازندگی تمبک ما به ده انگشت نیاز داریم، لازم است که ناخن ها کاملا گرفته باشد و بلندی ناخن و یا کاشت بودن آن، میتواند در نوازندگی اختلال به وجود آورد.
